19 listopada 2018 roku odbyła się kolejna tura rozmów w sprawie zmian przepisów dotyczących ustawy o ochronie zabytków w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Tym razem spotkanie miało zupełnie inny charakter niż poprzednie z maja br.
Stronami spotkania byli: poszukiwaczy reprezentował Polski Związek Eksploratorów oraz kilka stowarzyszeń i osób wytypowanych przez ministerstwo czyli Stowarzyszenie Brodnicka Grupa Eksploracyjno-Poszukiwawcza, Stowarzyszenie Galea, Stowarzyszenie Lubuska Grupa Eksploracyjna Nadodrze, Ostrowskie Stowarzyszenie Eksploracyjno-Historyczne ENIGMA, Stowarzyszenie Wielkopolska Grupa Eksploracyjno-Historyczna Gniazdo, Stowarzyszenie Eksploracyjne na Rzecz Ratowania Zabytków SAKWA, Stowarzyszenie Grupa Poszukiwawcza Riese oraz Stowarzyszenie WIZNA. W spotkaniu wziął również udział przedstawiciel miesięcznika „Odkrywca” oraz reprezentant środowiska kolekcjonerów. Ze strony ministerstwa przedstawiciele Departamentu Ochrony Zabytków oraz pracownicy Narodowego Instytutu Dziedzictwa.
Na wstępie spotkania Departament Ochrony Zabytków zreferował obecnym jakie restrykcje prawne stosowane są w innych krajach europejskich. Niestety zabrakło analizy jakie są w tych krajach definicje zabytku, zabytku archeologicznego i co uważa się za stanowisko archeologiczne.
Podczas spotkania omawiano propozycje regulacji prawnych zaproponowanych przez Polski Związek Eksploratorów oraz propozycję Ministerstwa dotyczącą wprowadzenia licencji na poszukiwania zabytków.
MKiDN podczas rozmów w sprawie nowego rozporządzenia ministra, w sierpniu 2018 roku zwróciło się do Polskiego Związku Eksploratorów z prośbą o konsultacje społeczne dotyczące pomysłu wprowadzenia licencji na poszukiwania o czym informowaliśmy w komunikacie ze spotkania w dniu 8 września 2018 roku (więcej tutaj)
Niestety ale w ślad za tym pomysłem nie przedstawiono jednak żadnych szczegółów. W trakcie konsultacji przedstawiciele różnych środowisk eksploracyjnych uznali, że takie licencje były by akceptowalne pod warunkiem, że będą niosły za sobą radykalne uproszczenia w kwestii poszukiwań. Taką opinię przedstawił Polski Związek Eksploratorów zaznaczając jednak, że PZE jest przeciwne takiej reglamentacji i opowiada się za jasnym i przejrzystym prawem a nie kolejnymi procedurami administracyjnymi.
Niestety ale obecni na sali przedstawiciele poszukiwaczy, spoza PZE, nie podjęli zaproponowanego przez związek warunku rozpoczęcia rozmów od uregulowania takich fundamentalnych kwestii jak:
- definicja zabytku
- poszukiwań bez pozwoleń WKZ na terenach nie będących strefami ochrony konserwatorskiej
- praktyk postępowania Policji z detektorystami.
Poza PZE wszyscy uczestnicy spotkania poparli pomysł wprowadzenia licencji na poszukiwanie zabytków a przedstawiciele Ministerstwa zasugerowali, że licencje to inicjatywa samych poszukiwaczy. Prezes Polskiego Związku Eksploratorów sprostował tą sugestię i wyjaśnił uczestnikom spotkania, że licencje to pomysł Ministerstwa, który został poddany w środowisku pod dyskusję.
Nie udało się omówić wszystkich postulatów przesłanych do Ministerstwa przez PZE i ustalono, że w niedługim czasie odbędzie się kolejne spotkanie.
Polski Związek Eksploratorów próbował dowiedzieć się według jakiego klucza dobierane są strony rozmów w Ministerstwie ale niestety takiej informacji nie uzyskano. Odnieśliśmy wrażenie, że strona ministerialna próbowała tym razem przeciwstawić stanowisko Polskiego Związku Eksploratorów stanowisku stowarzyszeniom wytypowanym przez WKZty a nie będącymi w większości członkami PZE.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego opublikowało komunikat ze spotkania, w którym czytamy: „Ustalono m.in., że z uwagi na potrzebę ochrony dziedzictwa archeologicznego, z amatorskiego poszukiwania zabytków powinny być wyłączone obszary objęte ochroną konserwatorską, natomiast uproszczeniu i przyspieszeniu powinna ulec procedura wydawania pozwoleń na poszukiwanie zabytków oraz współpraca ze służbami konserwatorskimi. Omówiono również propozycję wprowadzenia licencji na poszukiwanie zabytków”.
Mamy nadzieję, że to skrót myślowy autora komunikatu bo wynikało by z niego, że to propozycja zaostrzająca de facto istniejące przepisy i nie ma się nijak do zmian przepisów o jakie wnioskuje PZE. Nawet w dzisiejszym restrykcyjnym prawie istnieją zapisy pozwalające na poszukiwanie zabytków na terenach objętych ochroną konserwatorską osobom nie będącymi archeologami.
Ponadto pomysł licencji przy takich ograniczeniach wydaje się być pozbawiony sensu.
W trakcie dyskusji stowarzyszenia spoza PZE pozbawiły się same możliwości wpływu na formę wydawania ewentualnych licencji poprzez storpedowanie zapisu zaproponowanego przez Związek aby licencje mogły być wydawane również przez inne niż państwowe podmioty. Według pozostałych uczestników rozmów licencjonowaniem miały by się zająć WKZ-y, które z założenia nie są przychylne poszukiwaczom.
Nieprawdziwą jest informacja – rozpowszechniana w niektórych kręgach – aby Polski Związek Eksploratorów starał się o wyłączność na wydawanie licencji na poszukiwania. Uważamy, że jeżeli miały by się one ewentualnie pojawić to organizacje zrzeszające eksploratorów powinny mieć możliwość wydawania takich dokumentów na wzór np. ośrodków szkolenia kierowców i na podobnych zasadach.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego nie przedstawiło ze swojej strony żadnych propozycji dotyczących kształtu nowych przepisów.
10 października br. Polski Związek Eksploratorów wystosował do MKiDN trzy pisma. Pierwsze dotyczyło propozycji zmian w prawie, które opublikowaliśmy kilka tygodni temu. Drugie pismo dotyczyło wytycznych dla Generalnego Konserwatora Zabytków w sprawie procedur wydawania pozwoleń na poszukiwania zabytków przez wojewódzkich konserwatorów zabytków, w ramach obowiązujących przepisów. Trzecie pismo zawierało prośbę o ustosunkowanie się do kilku zagadnień z zakresu stosowania prawa oraz propozycję warunkującą dalsze rozmowy od wyjaśnienia tych kwestii i jasnego stanowiska ministerstwa w podjętej problematyce.
Niestety Ministerstwo nie ustosunkowało się do tych pism w trakcie spotkania.
Zarząd
Polskiego Związku Eksploratorów